Nietolerancja histaminy (HIT) – objawy, leczenie dietą.

Cześć! Życzę Ci miłej lektury. A jeśli chcesz zacząć odżywiać się świadomie, to chętnie Ci w tym pomogę kliknij tutaj.

Czym jest histamina?

Histamina jest jedną z amin biogennych – substancji występujących w pożywieniu oraz wytwarzanych wewnątrzkomórkowo. Spożyta w większych ilościach może spowodować zatrucie u każdego, a u osób nadwrażliwych na ten związek, może dawać negatywne objawy nawet przy niewielkiej ilości.

Histamina jest wytwarzana i magazynowana przede wszystkim w komórkach żołądka, węzłach chłonnych, grasicy i komórkach tucznych (mastocytach). Bierze udział w różnych mechanizmach immunologicznych (odpornościowych) i fizjologicznych oraz pełni rolę neuroprzekaźnika (przekazuje informacje w naszym organizmie). Jednak jej nadmiar jest szkodliwy i powoduje natychmiastową, ostrą reakcję zapalną w postaci różnych objawów. Dodatkowo zbyt duża ilość histaminy w organizmie przyczynia się do występowania przewlekłego stanu zapalnego. 

Organizm człowieka wytwarza dwa enzymy odpowiedzialne za rozkład histaminy: DAO i HNMT. Histamina pochodząca z żywności oraz ta wytwarzana przez mikrobiotę jelitową (nasze bakterie jelitowe) rozkładana jest w pierwszej kolejności przez DAO, głównie w nabłonku jelit. Natomiast HNMT to białko, które dezaktywuje (wyłącza) histaminę wewnątrzkomórkową [1].

Nietolerancja histaminy (HIT) – co to jest?

Nietolerancja histaminy inaczej zwana histaminozą jelitową lub wrażliwością na dietetyczną histaminę, to dolegliwość związana z nieprawidłową zdolnością do metabolizowania spożytej histaminy, w wyniku której obserwuje się zwiększone stężenie histaminy w osoczu [2].

Zaburzenie to opisano dopiero na dopiero na początku XXI wieku, a sposoby na rozpoznanie i leczenie nietolerancji histaminy cały czas są badane.

Osoby cierpiące na nietolerancję histaminy, mają zmniejszoną zdolność rozkładu tego związku w jelicie na skutek upośledzonej aktywności DAO (enzymu odpowiedzialnego za rozkład histaminy pochodzącej z żywności). Prowadzi to do kumulowania się tego związku we krwi i powstawania objawów nietolerancji histaminy.

Enzym DAO i jego wpływ na nietolerancję histaminy

Po raz pierwszy enzym DAO (Diaminooksydaza) zidentyfikowano w 1929 roku. U ludzi enzym ten rozkłada w jelitach histaminę oraz inne aminy biogenne (np. putrescynę czy kadawerynę). Jego niedobór może powodować nietolerancję histaminy.

Niedobór DAO może powstawać w wyniku czynników:

• genetycznych,
• farmakologicznych np. przy przyjmowaniu metoklopramidu (leku na receptę, stosowanego przy refluksie lub zgadze),
• patologicznych np. przy chorobach zapalnych jelit, chorobach pasożytniczych jelit, niewydolności nerek, wirusowym zapaleniu wątroby. 

Zbyt mała ilość enzymu DAO połączona z niedoborem laktazy (enzymu rozkładającego laktozę, którego brak lub zmniejszona ilość występuje u osób z nietolerancją laktozy), może świadczyć o zespole jelita drażliwego (IBS) czy o zapaleniu żołądka i jelit.

Wykazano również związek niedoboru DAO z nieswoistym zapaleniem jelit (chorobą Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego), niecelową wrażliwością na gluten (NCGS) oraz celiakią. Badania na ten temat nadal trwają.

Nietolerancja histaminy często występuje u kobiet z endometriozą oraz zespołem policystycznych jajników (PCOS), które to dolegliwości związane są z tzw. dominacją estrogenową. Histamina pobudza jajniki do wytwarzania większej ilości estrogenu, który z kolei przyczynia się do wzrostu wydzielania histaminy. Dodatkowo estrogen zmniejsza działanie enzymu metabolizującego histaminę (DAO). Koło się zamyka. 

Niedobór enzymu DAO nie musi trwać całe życie. Może być przejściowy i odwracalny. Zazwyczaj dzieje się tak, gdy jest spowodowany działaniem amin biogennych, alkoholu oraz niektórych leków.

Prawidłowe funkcjonowanie enzymu DAO jest związane m.in. z odpowiednią ilością witaminy C, B6, cynku i miedzi w organizmie. Ich niedobory mogą upośledzać aktywność DAO. Należy więc zadbać o ich uzupełnianie z dietą. 

Co ciekawe, podczas ciąży dochodzi do nawet 500-krotnego zwiększenia stężenia DAO. Dzieje się tak, ponieważ łożysko wydziela ten enzym [3].

Nietolerancja pokarmowa – czym różni się od alergii?

Nietolerancja pokarmowa to nie to samo co alergia pokarmowa. Nietolerancja pokarmowa, zwana inaczej niealergiczną nadwrażliwością pokarmową, nie ma podłoża immunologicznego – w wyniku spożycia nietolerowanego pokarmu lub składnika żywności, nie zostają uruchomione mechanizmy odpornościowe, jak ma to miejsce przy alergii pokarmowej. 

Częstość występowania wszystkich nietolerancji pokarmowych szacuje się na około 20% populacji świata, a alergii pokarmowych na około 1-2%.

Nietolerancja histaminy powstaje w wyniku obniżonego działania lub ilości enzymu odpowiedzialnego za rozkład histaminy w organizmie – enzymu DAO.

Objawy nietolerancji histaminy

Objawy nietolerancji histaminy są spowodowane jej gromadzeniem się we krwi u osób niezdolnych do jej metabolizowania. Objawy nietolerancji histaminy wynikają z umiejscowienia receptorów histaminy w naszym organizmie. Receptory histaminy znajdują się w:

1. skórze,
2. przewodzie pokarmowym,
3. układzie krążenia,
4. układzie nerwowym,
5. układzie oddechowym.

Najczęściej obserwuje się objawy ze strony przewodu pokarmowego:

Dołącz do 4000 osób, którym pomogłam

Jako dietetyk rozumiem, że dokonywanie zdrowych wyborów może być wyzwaniem, szczególnie dla osób zapracowanych lub nie mających wiedzy na temat żywienia. Dlatego oferuję jednorazowe konsultacje oraz pakiet 4 indywidualnych konsultacji, które pomogą Ci opracować spersonalizowany plan zdrowego odżywiania. Uczę uważnego jedzenia, które jest skutecznym podejściem do kultywowania zdrowej relacji z jedzeniem. Dodatkowo mój Kurs Świadomego Odżywiania zapewnia dogłębną edukację i praktyczne narzędzia aby podejmować zdrowe wybory. Dzięki mojemu wsparciu i wskazówkom możesz dokonywać świadomych wyborów i osiągać swoje cele zdrowotne.

• bóle brzucha,
• poposiłkowe uczucie pełności w brzuchu,
• wzdęcia,
• biegunkę,
• zaparcia, 
• nudności,
• wymioty.

W drugiej kolejności, jeśli chodzi o częstość występowania objawów nadwrażliwości na histaminę, wymienia się dolegliwości ze strony układu nerwowego i sercowo-naczyniowego:

• bóle i zawroty głowy,
• kołatanie serca,
• spadek ciśnienia,
• mrowienie.

Objawy nietolerancji histaminy ze strony układu oddechowego i skóry występują rzadziej, są to:

• pokrzywka,
• zaczerwienienie,
• świąd,
• wysypka,
• obrzęk,
• miejscowe zapalenie,
• kichanie, katar,
• duszności,
• przekrwienie błony śluzowej nosa.

Nadmiar histaminy w organizmie może również powodować:

• bolesne miesiączki,
• problemy ze snem.

Zazwyczaj u każdego pacjenta z nietolerancją histaminy występuje po około 11 objawów. Nasilenie objawów u kobiet może się różnić w zależności od etapu cyklu menstruacyjnego.

Jak rozpoznać nietolerancje histaminy?

Jeżeli podejrzewasz u siebie nietolerancję histaminy, przede wszystkim udaj się do lekarza i skonsultuj się z dietetykiem. Przed tym faktem warto prowadzić dziennik żywienia i zapisywać w nim wszystko, co jesz oraz swoje samopoczucie i niepokojące objawy, z uwzględnieniem czasu ich wystąpienia. Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu będzie mógł dalej pokierować Cię na badania. 

Badania, jakie warto wykonać po (konsultacji z lekarzem) w przypadku podejrzenia HIT:

• oznaczenie stężenia enzymu DAO we krwi – obniżone stężenie może oznaczać HIT;
• oznaczenie stężenia N-metylohistaminy we krwi lub w moczu – podwyższone stężenie może oznaczać HIT;
• diagnostyka w kierunku możliwych chorób współistniejących, szczególnie: celiakii, nietolerancji laktozy;
• diagnostyka w kierunku alergii pokarmowych (w celu ich wykluczenia).

Leczenie nietolerancji histaminy

W leczeniu nietolerancji histaminy główną rolę odgrywa tzw. dieta antyhistaminowa. Proponuje się także leczenie poprzez wprowadzenie do diety suplementów z enzymem DAO. Oprócz tego podstawą jest diagnoza przyczyny niedoboru DAO (enzymu rozkładającego histaminę) i uwzględnienie tego w leczeniu.

Suplementacja w nietolerancji histaminy

Suplementy jakie należy rozważyć w diecie antyhistaminowej to:

• suplementy z enzymem DAO,
• probiotyki, zwłaszcza  Lactobacillus plantarum, Bifidobacterium infantis, 
• ewentualnie kwercetyna.

Dieta stanowi podstawę w leczeniu nietolerancji histaminy

Dietoterapia zakłada eliminację lub znaczne zmniejszenie produktów będących źródłem histaminy oraz innych, które uwalniają histaminę w organizmie lub konkurują o enzym DAO (enzym rozkładający histaminę). 

W badaniach skupiających się na bólach głowy u pacjentów z nietolerancją histaminy, pozytywne efekty w postaci zwiększonej aktywności enzymu DAO oraz znacznej redukcji bólów głowy zaobserwowano już po 4 tygodniach stosowania diety antyhistaminowej [4]. 

Czas stosowania diety zależy od pacjenta. Zaleca się stosowanie diety antyhistaminowej minimum przez 4 tygodnie. Przez ten okres, a także później należy prowadzić dziennik żywienia i zapisywać w nim: co, ile i kiedy się zjadało oraz ewentualne niepożądane objawy (określając ich stopień nasilenia, czas wystąpienia po posiłku oraz czas trwania). Po 4-6 tygodniach można zacząć pojedynczo wprowadzać produkty wcześniej eliminowane.

Podsumowanie

Nietolerancja histaminy to dolegliwość mało specyficzna i trudno jest ją wykryć bez odpowiednich testów. Jednak najważniejszym czynnikiem diagnozującym jest własna obserwacja. Należy zwrócić uwagę na reakcję organizmu po spożyciu określonych produktów, a także dokładnie przeanalizować swój stan zdrowia pod kątem dolegliwości i czynników sprzyjających występowaniu nietolerancji histaminy.

Bibliografia:

1. Comas-Basté O., Sánchez-Pérez S., Veciana-Nogués M.T., Latorre-Moratalla M., Vidal-Carou M.C. Histamine Intolerance: The Current State of the Art. Biomolecules. 2020 Aug; 10(8): 1181, Published online 2020 Aug 14. doi: 10.3390/biom10081181.

2. Sánchez-Pérez S., Comas-Basté O., Rabell-González J., Veciana-Nogués M.T., Latorre-Moratalla M.L., Vidal-Carou M.C., Biogenic Amines in Plant-Origin Foods: Are they Frequently Underestimated in Low-Histamine Diets?. Foods. 2018 Dec; 7(12): 205, Published online 2018 Dec 14. doi: 10.3390/foods7120205.

3. Morel F, Surla A, Vignais PV. Purification of human placenta diamine oxidase. Biochem Biophys Res Commun, 1992; 187 (1): 178–186.

4. Jee Hee Son, Bo Young Chung, Hye One Kim, Chun Wook Park, A Histamine-Free Diet Is Helpful for Treatment of Adult Patients with Chronic Spontaneous Urticaria,  Ann Dermatol. 2018 Apr; 30(2): 164–172. Published online 2018 Feb 21. doi: 10.5021/ad.2018.30.2.164.